پرویز نیک‌خواه (زاده ۱۳۱۸ در تهران - درگذشته ۲۲ اسفند ۱۳۵۷) فعال سیاسی چپ و یکی از رهبران اصلی کنفدراسیون دانشجویان ایرانی -از مهمترین گروه‌های اپوزیسیون محمدرضا پهلوی در اروپا و ایالات متحده- بود که با تغییر عقیده در زندان به یکی از تئوریسین‌های حکومت پهلوی دوم تبدیل شد.

نیک‌خواه در سال ۱۳۱۸ در تهران متولد شد و تحصیلات متوسطه خود را در رشته ریاضیات به پایان رسانید. وی تا ۱۳۳۳ در سازمان جوانان حزب توده عضویت داشت. در فاصله ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۷ که در دبیرستان ادیب درس می­خواند، فعالیت سیاسی نداشت. پس از دبیرستان به انگلستان رفت و در دانشگاه منچستر ادامه تحصیل داد و در محیط تحصیلی جذب حزب توده شد. وی تا سال ۱۳۴۱ در حزب فعال بود و در کنگره کنفدراسیون دانشجویان ایرانی نقش فعال و تعیین کننده داشت. وی و دوستانش توسط ساواک همواره تحت کنترل و نظارت بودند و از تمامی جلسات و رفت و آمدهایشان مراقبت می­شد. موضوع جلسات نیک‌خواه عموماً مباحث «مباحث تئوریک» بود.»

در همین دوره به دلیل اختلافاتی که با رهبران حزب توده در اروپا پیدا کرد از حزب جدا شد و به کنفدراسیون دانشجویان پیوست. نیک‌خواه از ۱۳۳۹ نقش زیادی در سازماندهی کنفدراسیون برعهده گرفت و تا سال ۱۳۴۳ که به ایران بازگشت، فعالیتش را در کنفدراسیون ادامه داد. به رغم فعالیت­های سیاسی­ اش در اروپا، دستگاه­های اطلاعاتی رژیم او را تحت تعقیب قرار ندادند و او که در رشته فیزیک از دانشگاه منچستر فارغ­ التحصیل شده بود، در دانشگاه پلی تکنیک تهران به تدریس پرداخت و به ریاست آزمایشگاه دانشکده صنعتی منصوب شد.

نیک‌خواه در تهران با تعدادی از دوستان و هم مسلکان خود که با آن­ها در انگلستان تحصیل می­کرد، گروهی تشکیل داد (۱۳۴۳) و فعالیت­های سیاسی­ اش را با گرایش به ایدوئولوژی مارکسیسم –لنینیسم و نظارت مائو و حزب کمونیست چین آغاز کرد. احمد منصوری، منصور پورکاشانی، رسول مقدم و فیروز شیروانلو از همراهان نیک‌خواه بودند. خدمت اصلی آن­ها، متشکل کردن مبارزات چریکی و پارتیزانی به ویژه در نواحی جنگلی شمال کشور بود. اما دستگیری اعضای این جلسات با توجه به عضویت در تشکل­های دانشجویی چندان امکان‌پذیر نبود، لذا به دنبال یک واقعه و یا حادثه ­ای بود تا از این طریق بتواند آن­ها را دستگیر و مانع فعالیت آن­ها شود.