ترجمه‌های چندباره کاری عبث و اتلاف وقت است | گفتگو با کیهان بهمنی، مترجم

کیهان بهمنی، مترجم و مدرس دانشگاه اعتقاد دارد که آثار ادبی و هنری نویسندگان معتبر در دنیا محدودیت ندارند بنابراین ترجمه‌های چندباره کاری عبث و اتلاف وقت است. بهمنی همچنین بی‌اطلاعی مترجم یا ناشر از ترجمه و انتشار دوباره یک کتاب را به دلیل وجود بانک‌های اطلاعاتی کتابخانه ملی و خانه کتاب، مورد قبول ندانست.-

بهمنی درباره ترجمه‌های دو یا چندباره از یک نمایشنامه یا دیگر آثار ادبی گفت: من فکر نمی‌کنم که این مساله به خودی خود مشکل خاصی را به وجود بیاورد، چرا که ما تاکنون نتوانسته‌ایم قانون کپی‌رایت و حقوق مولف را در کشور معمول کنیم. مادامی که نخواهیم برای ترجمه اثر از مولفان اجازه بگیریم، این مساله وجود خواهد داشت. 

وی افزود: سوال این است که آیا تعداد آثار ادبی و هنری در دنیا آن‌قدر محدودند که بسیاری از مترجمان ما به سراغ متونی می‌روند که در قبل ترجمه شده است؟!

بهمنی در ادامه با اشاره به این نکته که اطلاع نداشتن از ترجمه منتشر شده توسط دیگر مترجمان، امری پذیرفتنی نیست، گفت: هم‌اکنون نهادهایی چون کتابخانه ملی و خانه کتاب، بانک‌های اطلاعاتی مناسبی از کتاب‌های ترجمه شده در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند و مترجمان نیز به راحتی می‌توانند از ترجمه و یا عدم ترجمه و انتشار کتابی که قصد دارند برای ترجمه به سراغش بروند، آگاهی حاصل کنند. 

این مترجم در ادامه در پاسخ به این سوال که «نقش ناشران در مواجهه با ترجمه‌هایی که در قبل نیز منتشر شده‌اند چه باید باشد؟» گفت: به نظر من ناشران که مدام داعیه فرهنگ دارند، نباید دست به انتشار آثاری بزنند که می‌دانند در قبل یک مترجم و یا یک ناشر دیگر آن را منتشر کرده است. همان‌طور که گفتم به هیچ عنوان از نظر قانونی نمی‌توان جلو این کار را گرفت و اگر هم کار به شکایت برسد، چون کپی‌رایت در کشور رعایت نمی‌شود، مطالبی مستند برای دادگاه نمی‌توان ارایه داد. 

وی در ادامه با اشاره به این نکته که قانون کپی‌رایت حق انحصاری ترجمه را تنها به یک شخص می‌دهد، گفت: حال که کشور ما عضو این قانون نیست، باید مترجمان و ناشران به صورت اخلاقی این مساله را رعایت کنند، که متاسفانه در بسیاری از موارد این اتفاق رخ نمی‌دهد. 

بهمنی در ادامه به قرار ملاقاتش با یک ناشر اشاره کرد و گفت: ناشری از من دعوت کرد تا به دفترش بروم. در این ملاقات به من گفت که تمام آثار  نویسنده‌ای را که در قبل ترجمه و منتشر شده، دوباره به فارسی ترجمه کنم. من به او اطلاع دادم که این آثار در قبل ترجمه شده و من ممکن است همان ترجمه را با اندک تغییراتی دوباره ارایه دهم؛ و جالب است که این ناشر از این مساله استقبال کرد و گفت هیچ اشکالی ندارد. 

بهمنی در پایان تشکیل یک صنف مترجمان را اتفاقی ضروری و در عین حال خجسته دانست و گفت: تشکیل صنف مترجمان می‌تواند از این مسایل جلوگیری کند. همچنین تشکیلات صنفی می‌تواند حقوق مترجمان را پی‌گیری و از تضییع آن جلوگیری به عمل آورد. 

«نمایشنامه ستون پنجم» اثر ارنست همینگوی، «فرزند پنجم» اثر دوریس لسینگ، «زن دیوانه روی پل» اثر تونگ سو، «درباره آلبر کامو» اثر ریچارد کمبر، «درباره اومبرتو اکو» اثر گری. پی. ردفورد، «حفره‌ای تا آمریکا»، «وقتی بزرگ بودیم» و «مرگ مورگان» هر سه اثر آن تایلر، «پیانو» اثر ژان اشنوز و «قطار سه و دو دقیقه یوما» اثر المر لئونارد از  ترجمه‌های منتشر شده بهمنی‌اند.