ناکجا در تلگرام
توییتر ناکجا را دنبال کنید!
فروشگاه کتاب ناکجا در پاریس
نقد عقل عملی

صفحه اصلی / فلسفه /

فلسفه

نقد عقل عملی

نویسنده: ایمانوئل کانت
فلسفه
ناشر: نشر سوفیا
تاریخ انتشار: 1392
272 صفحه

    این کتاب را بخرید

  • نسخه چاپی کتاب از ناکجا
    19,90€
  • خلاصه کتاب
  • نظرات شما

  • خلاصه کتاب

    ایمانوئل کانت در مقدمه بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق که در سال 1785 انتشار یافت می نویسد که قصد تألیف اثری دربارۀ «مابعدالطبیعه اخلاق» دارد و بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق پیش درآمدی بر آن است. هرچند کانت در آنجا لفظ «مابعدالطبیعه اخلاق» را بکار می برد و نامی از نقد عقل عملی به میان نمی آورد ولی ممکن است مراد کانت از رساله ای که نام می برد نه صرف عنوان آن رساله، بلکه موضوع و محتوای آن باشد که بدین ترتیب آن را پیش در آمدی بر نقد عقل عملی نیز محسوب کرد. به هر تقدیر کانت پس از آن رسالۀ مقدمات دو اثر مهم دیگر در زمینۀ اخلاق با عنوان نقد عقل عملی در سال 1787 و مابعدالطبیعه اخلاق در سال 1797 منتشر ساخته است. این سه اثر برای فهم فلسفۀ اخلاق کانت اهمیت اساسی دارند. نقد عقل عملی یکی از سه نقد مهم و مشهور کانت است که در کنار آن دو نقد دیگر یعنی نقد عقل محض مشهور به «نقد نخست» و نقد قوۀ حکم مشهور به «نقد سوم»، این نقد به «نقد دوم» مشهور است. نقد عقل عملی به لحاظ فصل بندی و تدوین مباحث به نقد عقل محض همانند است. این نقد نیز همانند نقد عقل محض به دو بخش «عناصر» و «روش شناسی» تقسیم شده است. بخش عناصر آن نیز همانند بخش «عناصر» نقد عمقل محض به دو دفتر «آنالیتیک یا تحلیل» و «دیالکتیک یا جدل» تقسیم می شود. ولی تفاوت هایی اساسی نیز میان آنها موجود است. از جمله اینکه ماحصل «تحلیل» در نقد نخست این است که معرفت مشروع و راستین معرفتی است که به شهود (ادراک حسی) وفادار بماند و پا را از دایرۀ تجربه ممکن فراتر نگذارد. ولی دستاورد «تحلیل» در نقد دوم این است که عمل اخلاقی راستین، عملی است که از قید هرگونه امر تجربی محسوس آزاد باشد و فقط از عقل محض نشأت بگیرد. بنابراین در حالی که در نقد نخست هرگونه عقل (که در اینجا عقل نظری است) از قید تجربه آزاد گردد متعالی می شود و عملکردی ناصواب و نامشروع دارد، در نقد دوم عکس مطلب صادق است، به این معنا که عقل عملی در صورت وابستگی به تجربه متعالی و نامشروع می شود. در دفتر «جدل» نقد دوم نیز همانند نقد نخست، نشان می دهد که عقل محض با تعارض هایی مواجه است. ولی اگر نتیجۀ تعارض های عقل نظری عمدتاً سلبی است و این تعارض ها حکایت از آن دارند که راه عالم معقول (ماوراء طبیعت) به روی ما بسته است، ولی در «جدل» عقل عملی، به نتایجی ایجابی دست پیدا می کنیم. مسائلی که در نقد نخست، عقل نظری در مورد آنها لاادری گری پیشه کرده بود و در بهترین حالت صرفاً امکان آنها را می پذیرفت در اینجا واقعیت شان به اثبات می رسد. نقد نخست مفاهیم اختیار، جاودانگی نفس و خدا را اثبات ناشده و حتی غیر قابل اثبات قلمداد کرد به این دلیل که هر گاه عقل در مقام اثبات آنها برآید، دستخوش تناقض گویی می شود. ولی در نقد عقل عملی اثبات می شود که این مفاهیم، مفاهیمی تهی و عاری از مفاد و مصداق نیستند و حقیقتی در ازای آنها وجود دارد. ولی با این همه میان این دو نقد تعارضی موجود نیست، زیرا آنچه در نقد نخست آمده است به شناخت نظری آن مفاهیم مربوط می شود و آنچه در اینجا مورد بحث است به شناخت عملی مربوط است. بنابراین کانت نشان می دهد که این دو عقل در حقیقت دو ساحت عقل واحدند و نه تنها تعارضی میان آنها نیست، بلکه چنانکه هر یک از آنها در مسیر خویش به کار گرفته شود، مکمل یکدیگرند. کانت: این اثر را نقد عقل عملی و نه نقد عقل عملی محض نام دادم، گو این که شباهت آن به نقد نظری چنین عنوانی را می طلبید. این رساله می خواهد اثبات کند که عقل عملی محض موجود است و برای این مقصود همۀ قوۀ عملی عقل را مورد نقادی قرار می دهد. همراه با این قوه عملی عقل، اختیار استعلایی نیز به اثبات می رسد؛ اختیار به همان معنای مطلقی که مورد نیاز عقل نظری در استفاده اش از مفهوم علیت است. در حقیقت این اثر، مبتنی بر بنیاد مابعدالطبیعۀ اخلاق است، ولی فقط تا آنجا که بنیاد مابعدالطبیعۀ اخلاق، شناختی مقدماتی دربارۀ اصل تکلیف به دست می دهد و ضابطه ای مشخص دربارۀ این اصل فراهم می آورد و توجیه می کند. ولی از جهات دیگر، اثری مستقل است.



    نظرات شما

    برای ارسال نظر ثبت نام کنید یا اگر عضو هستید وارد شوید :
    - ورود
    - عضویت

    نظر شما بعد از تایید مدیریت وبسایت منتشر خواهد شد.
    با تشکر