ناکجا در تلگرام
توییتر ناکجا را دنبال کنید!
فروشگاه کتاب ناکجا در پاریس

هیچ؛ کامو و فروکاست نیچه

هیچ؛ کامو و فروکاست نیچه

نگاه و قلم آلبر کامو او را به نویسنده‌ای فلسفی مبدل نموده است. در واقع می‌توان حدود فکری وی را با نویسندگانی چون پاسکال، کیرکگارد و نیچه سنجید. کامو بیشتر یک نویسنده است تا فیلسوف هرچند که ادبیات وی در بستری فلسفی-اخلاقی قرار گرفته است. خود او زمینهٔ فلسفی آثارش را مدیون ژان گرینه می‌داند-کسی که کامو دو کتاب از آثار نخستین خود را به وی تقدیم کرده است-. 

کامو برخلاف سار‌تر و هایدگر هیچ علاقه‌ای به متافیزیک و وجود‌شناسی از خود نشان نمی‌دهد. با اینحال عموماً در زمره اگزیستانسیالیست‌ها بر شمرده می‌شود-هر چند که خود او چندان رغبتی به این موضوع ندارد-؛ قلم، بیان و اندیشه او تداعی‌گر نیچه است و شاید بتوان نخستین اشتراک فکری آن‌ها را در گویه نیچه «خدا مرده است» یافت. نیچه و کامو هر دو تقابلی در مواجهه با واقعیت‌های ناخوشایند و قلمی علیه خرد معمول دارند. در عین حال وی در تقابل با جریان فلسفی خاصی است که نیچه سردمدار آن می‌باشد. 

«اگر بگویم که هیچ چیز معنی ندارد، باید نتیجه بگیرم که جهان بیهوده و مهمل است... من هیچ‌گاه معتقد به چنین چیزی نبوده‌ام» کامو سعی دارد با پرداخت به روزنه‌های امید روند نکبت بار پوچی که لاجرم یک حقیقت در عصر مدرن است را به چالش بکشد؛ پوچی بیماری روزگار است اما کامو در پی پذیرش آن نیست، بلکه با نگاهی متفاوت در افسانه سیزف آن را تفسیر می‌کند: «پوچ را تا به امروز سرانجام کار پنداشته‌اند، اما این کندوکاو آن را به منزله آغاز حرکت انگاشته است.» در افسانه سیزف مردمانِ عصری به نمایش گذارده می‌شوند که در تکراری عبث، فرومایگی را به جان خریده‌اند و بازیگر نمایشنامه مهتران خود شده‌اند. همچنانکه در سوء تفاهم نیز این پوچی و بی‌هدفی تعین می‌یابد: «این اتاق برای این ساخته شده است که مردم در آن بخوابند و این دنیا برای آنکه مردم در آن بمیرند.» کامو روایتگرحقیقت است. 

نیچه در «اراده قدرت» تصویرگر مصداقی است که «مورسو» در «بیگانه» با آن زندگی می‌کند یعنی فروکاست ارزش‌ها: «هیچ انگاری به چه معناست؟ (به آن معناست) که از ارزشِ ارزش‌های والا کاسته شود.» هیچ انگاری حقیقت عصر کنونی است یعنی فروکاست ارزش‌های والا و بی‌اعتباری آن‌ها، چیزی که با گویه مشهور نیچه بدستان انسان اتفاق افتاده است و علت آن رویارویی با «هیچی» در پس همهٔ آرمان‌های بشر است. اما نیچه در پی برآمدن و رهایی از این هیچ انگاری است، امری که امید به زایش ارزش‌های نوین را در کنه خود می‌پروراند؛ این امر به معنای وجود کور سویه رهایی است، در واقع آنچه را که کامو در افسانه سیزف و بیگانه روایت می‌کند حقیقت عصر و انسانی است که نیچه در پس هیچ انگاری آن را تفسیر می‌کند. 

مورسو در «بیگانه» به خاطر فراغت از بازی همگانی محکوم است؛ و به بیان خود کامو در مقدمه، «در حاشیه، در کناره زندگی خصوصی، منزوی و لذت جویانه پرسه می‌زند.» او در شک میان آهنگ نامتوازن بود و نبود قرار دارد، در میان ارزش‌های مرده‌ای که در زندان به آن می‌اندیشید، در مجادله با بازپرس و دیالوگ با کشیش. این مسئله‌ای است که نیچه در «اراده قدرت» اینگونه تعبیر می‌کند: «این پرسش که آیا نبودن بهتر از بودن نیست، خود یک بیماری است، نشانه‌ای از افت، نشانه‌ای از فروکاست، از هیچ انگاری.» 

کامو به تشریح امری می‌پردازد که نیازی به جایگزین ندارد، انسانی که ضمن فهم تلویحی جایگاه خود، خود را جایگزین امر والا می‌کند و دیگر دلیلی برای پرستش خودِ بر‌تر نمی‌بیند. او فعل پرستش را وا می‌نهد و با درایتی که در چارچوب بی‌رنگی همه چیز قرار دارد تنها هم‌آهنگ هستی ادامه می‌دهد. 

تصادم اندیشه نیچه و کامو در این است که کامو در آثارش در پی نیهیلیسم ناکاملی نیست که نیچه از آن سخن می‌گوید. نیچه نیز علی‌رغم باور به جایگزینی ارزش‌های فروکاسته شده، بنیادِ آرمانی ارزش‌ها را کنار نمی‌گذارد. پروراندن اخلاق کانتی به واقع صورتی از تحقق یابی نیهیلیسم ناکامل است. این در حالی است که کامو بر آن نیست که چیزی بر جایگاه انسانِ آگاه جایگزین گردد. 

به عبارت دیگر کامو به تشریح امری می‌پردازد که نیازی به جایگزین ندارد، انسانی که ضمن فهم تلویحی جایگاه خود، خود را جایگزین امر والا می‌کند و دیگر دلیلی برای پرستش خودِ بر‌تر نمی‌بیند. او فعل پرستش را وا می‌نهد و با درایتی که در چارچوب بی‌رنگی همه چیز قرار دارد تنها هم‌آهنگ هستی ادامه می‌دهد. 

از طرف دیگر تضادی در بین نیهیلیسم کامل نیچه و هیچی کامو وجود دارد؛ نیهیلیسم کامل نیچه نقشی خلاق و فعال است در حالیکه مورسو تنها خود در پوچی قرار دارد و آنهم به طریقی زیرکانه در پی ترجیح بودن بر نبودن است. به تعبیر نیچه: «بیمارگونه‌ترین و اخلاق ستیز‌ترین نوع آدمی... زمینه را برای این هیچ انگاری فراهم می‌آورد... می‌خواهند نه تنها خود فنا شوند، بلکه هر چیزی را که بی‌هدف و بی‌معناست فنا کنند.» «کالیگولا» کامو نمودی از همین تعبیر نیچه است. کالیگولا ضمن درک هیچی حیات در پی تسری آن به بشر ناآگاه دست به نابودی و فنای آدمیان می‌زند. 

برآیند نیچه از نیهیلیسم وادادگی و آری-گویی به زندگی است اما در قالب نیهیلیسم فعال و این دقیقاً نقطه عطف اندیشه کامو و نیچه است. پس از فروکاست ارزش‌های نیهیلیسم فعال صورتی دیونیزوسی را در برابر ما مجسم می‌سازد. آری-گویی یعنی پذیرش جهان «آنگونه که هست». در این نگاه خاستگاه روشنی در پس زایش ارزش‌های نوینی است که پیش از این به جهت ناخالصی و آمیختگی با امر والا سرکوب گشته بود، به عبارتی این ارزش‌های نوآفریده شده هستند که جایگزین امر والا می‌گردند: «دیده هیچ انگار زشتی را به کمال می‌رساند و تعمیم می‌دهد. به خاطرات خود بی‌وفا و بی‌ایمان است: می‌گذارد که فرو افتند و برگ و بار از دست نهند؛ آن‌ها را از این رنگ زدایی جسدواری که ناتوانی بر سر چیزهای دور و «هولناک» می‌آورد، مصون نمی‌دارد. و آنچه هیچ انگار از برای خویش نمی‌کند، از برای کل گذشتهٔ نوع بشر نیز نمی‌کند، می‌گذارد این گذشته فرو ریزد.» نگاه هیچ انگار آیینه تمام نمای واقعیت است، چراکه تنها زمانی می‌توان به دریافت حقیقت نائل آمد که آن را برهنه و فارغ از هر گونه شاخ و برگ باورمندی نظاره گر باشیم. کامو باور دارد که هرگز نمی‌توان پوچی مطلق را تصور کرد و اینکه هیچ نمی‌تواند تسری بر همه چیز پیدا کند، همینکه می‌گوییم هیچ چیز معنی ندارد، حداقل یک گزاره معنا دار داریم و یا آنکه گریز از مردن برای زندگی دلالت بر انتخاب نمودن بقاء است.

مطلب مشترک انسان‌شناسی و فرهنگ و روزنامه اعتماد


آلبر کامو

آلبر کامو

1913
الجزایر

آلبر کامو (زاده ۷ نوامبر ۱۹۱۳ - درگذشته ۴ ژانویه ۱۹۶۰). نویسنده، فیلسوف و روزنامه‌نگار الجزایری-فرانسوی‌تبار بود. او یکی از فلاسفه‌ی بزرگ قرن بیستم و از جمله نویسندگان مشهور و خالق کتاب «بیگانه» است. کامو در سال ۱۹۵۷ به خاطر «آثار مهم ادبی که به روشنی به مشکلات وجدان بشری در عصر حاضر می‌پردازد» ...

آلبر کامو

آلبر کامو

خرید
نویسنده: ژرمن بره
مترجم: خشایار دیهیمی
این کتاب را ببینید

«آلبر كامو» نوشته ژرمن بره، بيست و دومين كتاب از مجموعه نويسندگان قرن بيستم فرانسه است كه به منظور آشنايي با آلبركامو (1913 - 1960) و معرفي آثارش فراهم آمده است. كامو در ميان نويسندگان هم نسلش، در طول دوره زندگي اش، بيشترين توجه جهاني را به سوي خود جلب كرد، حتي بيشتر از سارتر، حرفه اصلي كامو روزنامه نگاري بود، وي اين حرفه را با نبرد نابرابر ...

مرگ خوش

مرگ خوش

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: احسان لامع
این کتاب را ببینید

   «مرگ خوش» تنها اثر آلبر کامو است که بعد از مرگش منتشر شد. این کتاب که کامو آن را در جوانی‌اش (25 سالگی) نوشته پیش زمینه‌ای برای نوشتن «بیگانه» بوده است. نویسنده در این کتاب خاطراتش را از سفر به منطقه‌ی بلکو در اروپای مرکزی و نیز ایتالیا شرح می‌دهد و از همه توانش در به کارگیری واژگان و جملات و حتی ...

بیگانه

بیگانه

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: امیرجلال الدين اعلم
این کتاب را ببینید

این رمان به ظاهر ساده است و این را کامو به شدت احساس کرده است. یک اضطراب در تمام طول کتاب وجود دارد، حتی در لحظاتی که احساس می‌شود همه چیز دارد راحت می‌گذرد، خواننده کنجکاو می‌شود و وادار می‌شود در مورد تردیدهایش از خود سوال کند. انگار نویسنده خواسته است به او یادآوری کند که در این‌جا چیزی رازآمیز وجود دارد که باید کشف شود.

بیگانه

بیگانه

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: خشایار دیهیمی
این کتاب را ببینید

بیگانه آلبر کامو رمانی است خواندنی و تحسین شده که سال‌ها قبل جلال آل احمد نیز آن را ترجمه کرده بود. ژان پل سارتر، از نویسندگان سرشناس فرانسوی نیز در یادداشتی برای این رمان نوشته است: این رمان پیش از خواندن اسطوره سیزیف تا حدی مبهم می‌ماند. چگونه باید شخصیتی را درک کرد که فردای مرگ مادرش، حمام می‌گیرد، روابط نامشروعی را آغاز می‌کند و ...

آدم اول

آدم اول

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: منوچهر بدیعی
این کتاب را ببینید

و در تاریکی شب سالیان در سرزمین فراموشی راه می‌رفت که در آن هرکسی آدم اول بود، که او خود ناگریز شده بود خود را دست تنها، بی‌پدر، پرورش دهد و هرگز آن لحظه‌ها را به خود ندیده بود که پدری پس از آن‌که صبر می‌کند تا پسرش به سن گوش دادن برسد او را صدا می‌زند تا راز خانواده را، یا دردی کهنه را، یا تجربه عمر خود را برای او بگوید...

تعهد اهل قلم

تعهد اهل قلم

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: مصطفی رحیمی
این کتاب را ببینید

در قسمت نخست این کتاب، نقدهای کامو درباره آثار نویسندگان بزرگ، چون داستایفسکی، سارتر و سیلونه و دیگران آورده شده. به‌علاوه شرح و تفسیرهایی که کامو بر رمان‌ها و نمایش‌نامه‌های خود نوشته است، نیز در بخش دیگری از کتاب افزوده شده است.

سقوط

سقوط

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: آناهیتا تدین
این کتاب را ببینید

"سقوط" نام کتابی است از آلبر کامو، نویسنده مشهور فرانسوی. این کتاب که نخست در سال ۱۹۵۶ منتشر شد، رمانی است فلسفی که از زبان ژان باتیست کلمانس (یحیای تعمیددهنده ی ندا کننده) که وکیل بوده و اینک خود را «قاضی توبه‌ کار» می‌ خواند روایت می‌شود. او داستان زندگی‌ اش را برای غریبه‌ ای اعتراف می‌ کند. ژان ...

سوء تفاهم

سوء تفاهم

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: جلال آل‌ احمد
این کتاب را ببینید

سوء تفاهم تنها یک داستان یا نمایشنامه ساده نیست، بلکه قصه زندگی همه انسان‌ها است، چرا که زندگانی همه ما مملو از سوءتفاهم است. سوءتفاهم ماجرای زندگی مردی به نام ژان که بعد از بیست سال دوری از مادر و خواهر خود، در حالی که ازدواج کرده و سرمایه‌ای کسب کرده است به خانه باز می‌گردد تا مادر و خواهرش را نیز در خوشبختی خود سهیم کند. او بعد از ورود ...

سوءتفاهم

سوءتفاهم

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: خشایار دیهیمی
این کتاب را ببینید

این نمایشنامه، ماجرای زندگی مردی به نام ژان است که بعد از بیست سال دوری از مادر و خواهر خود، در حالی که ازدواج کرده و سرمایه‌ای کسب کرده است به خانه باز می‌گردد تا مادر و خواهرش را نیز در خوشبختی خود سهیم کند. او بعد از ورود به مهمانخانه‌ای که مادر و خواهرش آن را اداره می‌کنند متوجه می‌شود که بعد از گذشت این همه سال، ...

طاعون

طاعون

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: رضا سیدحسینی
این کتاب را ببینید

وقایع رمان در شهری از الجزایر به نام اُران رخ می‌دهد و از زبان راوی که بعدها خود را دکتر ریو معرفی می‌کند نقل می‌شود. کتاب با توضیحی از مردم و شهر آغاز می‌شود و سپس به زیاد شدن تعداد موش‌ها در شهر و مرگ آن‌ها اشاره می‌کند. آقای میشل، سرایدار منزل دکتر ریو بر اثر بیماری‌ای با بروز تاول‌ها و خیارک‌ها ...

صالحان

صالحان

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: خشایار دیهیمی
این کتاب را ببینید

این نمایشنامه در‌باره‌ی یک گروه تروریستی است که قصد دارند از طریق ترور پسرعموی تزار ایجاد رعب و وحشت کنند و برای این منظور تصمیم دارند که بمبی را به سوی فرد مورد نظر پرت کنند، اما در روزی که قرار است این اتفاق توسط یکی از اعضای گروه رخ دهد. بچه‌های فردی که قرار است ترور شوند نیز همراه او هستند و به همین علت کسی که مسؤول ترور است، ترور را ...

عصیانگر

عصیانگر

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: مهستی بحرینی
این کتاب را ببینید

کتاب عصیانگر در سال 1951 نوشته شد و در نگاه اول به نظر می‌رسد این کتاب ادامه «افسانه سیزیف» است که نویسنده در آن با پرداختن به موضوع خودکشی درباره‌ی پوچی زندگی حرف می‌زند. کتاب از پنج قسمت تشکیل شده است: - عصیانگر - عصیان متافیزیکی - عصیان تاریخی - عصیان و هنر - اندیشه نیمروزی کامو در این کتاب به هر دو جنبهٔ متافیزیکی و تاریخی ...

تبعید و سلطنت

تبعید و سلطنت

خرید
نویسنده: آلبر کامو
مترجم: محمدرضا آخوندزاده
این کتاب را ببینید

اين مجموعه، ترجمه‌اي از شش داستان كوتاه «آلبركامو» (1913-1960) است كه عبارت‌اند از: هرزه زن، مرتد يا ضمير سرگردان، گنگ‌ها، ميهمان، ژونا يا هنرمندي در حين كار، و نذر يا صخره‌اي كه حركت مي‌كند. صحنه‌ي چهار داستان اين مجموعه، الجزاير است و دو داستان ديگر در فرانسه و برزيل اتفاق مي‌افتد.

درباره‌ی آلبر کامو

درباره‌ی آلبر کامو

خرید
نویسنده: ریچارد کمبر
مترجم: کیهان بهمنی
این کتاب را ببینید

کتاب درباره‌ی آلبر کامو را با هدف بررسی فلسفی آثار آلبر کامو نوشته‌ام. اگرچه ممکن است این کتاب طرف توجه محققان آثار کامو قرار بگیرد، اما هدف اولیه‌ی این اثر ارائه‌ی راهنما برای آن دسته از خوانندگانی است که مایل هستند به نکات مهم فلسفی آثار کامو دست بیابند، اما به پیش‌زمینه‌ی کاملی از فلسفه‌ی کامو دسترسی ندارند و یا با ...

برای ارسال نظر ثبت نام کنید یا اگر عضو هستید وارد شوید :
- ورود
- عضویت

نظر شما بعد از تایید مدیریت وبسایت منتشر خواهد شد.
با تشکر